Zucht, oedeem, is een probleem waarbij lymphevloeistof accumuleert in en om het uierweefsel, waardoor zowel het uier als omliggende weefsel opzwellen en hard worden. Het probleem treedt voor en na afkalven op, en percentages aangetaste dieren kunnen oplopen tot wel 50% van de dieren. Over het algemeen treedt zucht meer op bij vaarzen dan bij oudere koeien. Zucht leidt tot forse welzijnsproblemen bij het dier, waardoor het dier minder ligt en zich moeilijk laat melken. Zucht kan leiden tot blijvende beschadiging van het uierweefsel en tot mastitis, en doordat dieren minder liggen kan het ook leiden tot klauwproblemen.

Recent werd een literatuursamenvatting gepubliceerd in Journal of Dairy Science [1]. Volgens de auteurs is oedeem een onderschat probleem, terwijl het juist serieuze gevolgen heeft. In het stuk gaan de auteurs aan de hand van beschikbare wetenschappelijke literatuur de achtergrond van zucht na, en bespreken ze verschillende oorzaken. Omdat zucht ook bij onze klanten voorkomt las ik het artikel met interesse en vat ik het hier samen.

Gedurende de dracht wordt de bloed- en lymphestroom onder de buik van de koe in toenemende mate gehinderd door het groeiende kalf waardoor de vloeistofdruk in het uierweefsel toeneemt. Deze toenemende druk leidt tot beschadiging van uier- en speenweefsel en kan later ook leiden tot problemen als uiersmet. Pijn in het uierweefsel en in de spenen kan leidt tot pijn tijdens het melken wat weer leidt tot trap en slagedrag.

Genetische factoren kunnen oedeem gedeeltelijk verklaren. De genetische correlatie tussen oedeem en melkproductie is geschat op 0.4. Verder komt oedeem meer voor bij Jerseypinken dan bij Holsteinpinken. Daarnaast neemt de kans op oedeem toe met toenemende grootte bij afkalven, wellicht ook omdat er een sterk verband is tussen grootte bij afkalven en melkproductie [2].

Voeding in de transitieperiode heeft invloed op de kans op oedeem. Aangetoond is dat verlagen van de zoutconcentratie van het rantsoen de kans op oedeem verlaagt. Een recent artikel stelde dat inzet van anionische zouten bij vaarzen de kans op zucht verhoogt (https://bit.ly/3tSwLkz) maar dit wordt weerlegd in dit artikel.

Verder is er sterk bewijs dat oedeem gedeeltelijk veroorzaakt wordt door oxidatieve stress en is aangetoond dat inzet van selenium en vitamine E de kans op oedeem verlaagt. Oxidative stress is een overmaat van vrije zuurstofradicalen die ontstaan als reactie op infecties maar ook door gewone metabole processen. Zolang deze vrije zuurstofradicalen geneutraliseerd kunnen worden door antioxidanten zijn ze onschadelijk. Wanneer de hoeveelheid zuurstofradicalen de beschikbare antioxidanten overstijgt, bijvoorbeeld door sterke groei, door infecties of door een lage beschikbaarheid van antioxidanten kunnen problemen ontstaan en komen zelfs meer vrije zuurstofradicalen vrij. Rond het afkalfproces daalt de opname  en treedt stress op. Er is veel bewijs dat toevoeging van voldoende Vit E en selenium aan het rantsoen de kans op oedeem verlaagt. Daarnaast is het ook belangrijk dat stressfactoren zoals hittestress maar ook groepswisselingen worden geminimaliseerd (zie bijvoorbeeld https://bit.ly/33O996a).

Verwijzigingen

[1]         C. Okkema and T. Grandin, “Graduate Student Literature Review: Udder edema in dairy cattle—A possible emerging animal welfare issue,” J. Dairy Sci., 2021.

[2]         L. Han, J. Heinrichs, A. De Vries, and C. D. Dechow, “Relationship of body weight at first calving with milk yield and herd life,” J. Dairy Sci., vol. 104, no. 1, pp. 397–404, 2021.