De nadelige effecten van warmte op productie en gezondheid van melkkoeien is bekend. Hittestress wordt bij koeien vastgesteld als dieren moeite hebben met kwijtraken van hun lichaamswarmte waardoor ze minder voer opnemen, en productie en gezondheid teruglopen. Ook heeft hitte invloed op gedrag; in warme omstandigheden liggen koeien minder en hebben ze de neiging om in bepaalde gedeeltes van de stal te staan. Hittebestrijding is daarom ook in ons klimaat vrijwel altijd rendabel. Bij melkkoeien begint hittestress op te treden bij temperaturen van 22 ^oC en 50% luchtvochtigheid, daarom wordt meestal gebruik gemaakt van de Temperatuur Vocht Index (THI). Bij een THI boven de 72 is sprake van hittestress bij melkkoeien (zie https://en.wikipedia.org/wiki/Heat_index).

Minder bekend zijn de effecten van hittestress op droogstaande koeien. Omdat deze dieren geen melk produceren is de invloed van hittestress minder zichtbaar. Een webinar van Hoards Dairyman maakte echter heel duidelijk dat hittestress ook bij droogstaande koeien een grote rol speelt (zie https://youtu.be/dck1n4u7qt0). Van de hand van de auteur, Professor Dahl, zijn de laatste jaren ook een aantal bijzonder nuttige artikelen op dit gebied verschenen.

Hittestress tijdens de droogstand veroorzaakt een lagere melkproductie tijdens de volgende laktatie. In een aantal proeven is aangetoond dat hittestress de productie gedurende de gehele laktatie met paar liter verlaagt. Figuur 1 laat de resultaten van een proef uit 2011 zien [1]. In deze proef werd de invloed van hittestress tijdens de droogstand onderzocht door de helft van de koeien tijdens de droogstand te koelen en de andere helft van de dieren niet. Na afkalven werden alle dieren gelijk behandeld. Duidelijk is dat hitte zorgde voor een lagere opname tijdens de droogstand en zelfs na afkalven, én dat gekoelde koeien veel meer melk gaven dan de ongekoelde groep.

In een later experiment is onderzocht of de gevolgen van hittestress enkel te verklaren zijn door een lagere voeropname tijdens de droogstand [2]. In deze proef zijn drie groepen koeien gemaakt. De eerste groep dieren werd tijdens de droogstand gekoeld en deze dieren kregen voldoende voer (groep CL). De tweede groep koeien werden niet gekoeld en kregen voldoende voer (groep HS). De derde groep koeien werden gekoeld maar kregen beperkt voer aangeboden (groep HS). De dieren in groep CL aten tijdens de laatste weken van de droogstand gemiddeld 11.4 kg DS/dag, de dieren in groep HS aten gemiddeld 9.8 kg DS/dag en de dieren in groep CLPF aten gemiddeld 9.3 kg DS/dag. Ook na afkalven bleven er kleine verschillen in opname.

Tijdens de eerste 50 dagen van de laktatie gaven koeien in groep CL ongeveer 20% meer melk dan de dieren in groep HS en 8% meer dan in groep CLPF. Daarnaast zagen de onderzoekers dat de kalveren van de dieren in groep HS minder wogen, en dat de biestkwaliteit in deze groep lager was. Verder werden hogere bloedontstekingswaardes in de HS koeien gevonden.

De invloed van hittestress op gezondheid is wellicht van minstens zo groot belang als op productie, en kan invloed op productie waarschijnlijk ook gedeeltelijk verklaren. In een studie met praktijkdata van 2600 melkkoeien in Florida zagen onderzoekers duidelijke verschillen tussen gezondheid van dieren die in de koele periode hadden afgekalfd en dieren die in de warme periode hadden afgekalfd, waarbij het verschil in mastitis vooral duidelijk was [3]. In warme omstandigheden liggen koeien minder, herkauwden ze minder, en hadden ze minder goede bloedwaardes na afkalven [2].

Hittestress van de moeder heeft ook een grote invloed op gezondheid en groei van het kalf. Ten eerste zorgt hittestress voor minder biest van slechtere kwaliteit [1], [2], [4], [5]. Daarnaast groeien deze kalveren ook minder dan kalveren van koeien die geen last hadden van hitte. Dit wordt erg duidelijk verteld in het litaruuroverzicht van [4] en de resultaten van [5] in Figuur 2 laten dit ook heel duidelijk zien.

Praktische gevolgen

Het is duidelijk dat hittestress in de droogstand grote gevolgen heeft na afkalven.  In literatuuroverzicht verklaren [4] de vertraging tussen temperatuurpiek en productiedal ook hierdoor. In een grafiek tonen ze aan dat de laagste melkproductie altijd een paar maanden na de hoogste temperatuur komt, Figuur 3.

In onze situatie is het dus van belang om het niet enkel over hittestress bij melkkoeien te hebben maar wellicht is voorkomen van hittestress bij droogstaande koeien minstens zo belangrijk én ook minstens zo rendabel.

Verwijzingen

[1]         S. Tao et al., “Effect of heat stress during the dry period on mammary gland development,” J. Dairy Sci., vol. 94, no. 12, pp. 5976–5986, 2011.

[2]         S. M. M. Seyed Almoosavi, T. Ghoorchi, A. A. Naserian, H. Khanaki, J. K. Drackley, and M. H. Ghaffari, “Effects of late-gestation heat stress independent of reduced feed intake on colostrum, metabolism at calving, and milk yield in early lactation of dairy cows,” J. Dairy Sci., vol. 104, no. 2, pp. 1744–1758, 2021.

[3]         I. M. Thompson and G. E. Dahl, “Dry-period seasonal effects on the subsequent lactation,” Prof. Anim. Sci., vol. 28, no. 6, pp. 628–631, 2012.

[4]         S. Tao and G. E. Dahl, “Invited review: Heat stress effects during late gestation on dry cows and their calves,” J. Dairy Sci., vol. 96, no. 7, pp. 4079–4093, 2013.

[5]         A. P. A. Monteiro et al., “Effect of maternal heat stress during the dry period on growth and metabolism of calves,” J. Dairy Sci., vol. 99, no. 5, pp. 3896–3907, 2016.